Recenzja książki

Niebieska walizka autorstwa Marianne Wheelaghan w tłumaczeniu Marcina Melona to dziwna książka i dziwna też jest historia jej powstania. Nie byłoby jej, gdyby autorka nie znalazła przez przypadek niebieskiej walizki wypełnionej listami i kartkami pamiętnika swojej zmarłej matki. Zaś gdyby Marcin Melon, szukając miejsca na nocleg w Edynburgu, nie trafił do domu Marianne Wheelaghan – Niebieska walizka nie ukazałaby się po polsku. Ale… o tym wszystkim przeczytacie we wstępie i słowie od tłumacza.

Dlaczego książka jest dziwna? To opracowany literacko pamiętnik dziecka, nastolatki, a wreszcie dorosłej kobiety, Antonii, która urodziła się we Wrocławiu – wtedy Breslau, w 1920 roku. Pierwsze zapiski pochodzą z roku 1932, ostatnie z 1947. Z zapisów pamiętnika, a także z treści listów, które Antonia otrzymywała, jawi nam się obraz tak zwanych zwykłych ludzi, którzy próbują odnaleźć się w błyskawicznie zmieniającej się rzeczywistości. Rok 1932 to rok dojścia Hitlera do władzy. Czytając kolejne strony pamiętnika, poznajemy różne dziewczęce tajemnice i dramaty, ale pomiędzy nimi widzimy też, jak zmienia się stosunek do nowej władzy przyzwoitego, choć bardzo zasadniczego człowieka, jakim był ojciec Antonii, zwykły urzędnik państwowy. Widząc (rok 1932) salutujących do siebie chłopców w brunatnych koszulach SA, komentuje to jednoznacznie i ze złością:

– Widzieliście jak te błazny salutują?! […] Leniwe nicponie, którym nie chce się poszukać normalnej pracy! Prywatna armia domorosłego malarza i dekoratora! To przez nich te wszystkie zamieszki na ulicach!

Mija ledwie rok i ten sam Papa, jak go nazywa Toni, mówi przy jakiejś okazji:

– Sam Hitler mówi o świętości rodziny! Tradycyjna niemiecka rodzina jest w centrum zainteresowania Narodowych Socjalistów. […] Hitler próbuje jedynie zapewnić nam stabilizację. Jeżeli jest ktokolwiek, kto potrafi utrzymać porządek w Niemczech, to tylko on.

I mówi to w sytuacji, gdy jeden z jego synów został bez wyroku wsadzony do obozu koncentracyjnego.

Do świata dorastającej dziewczyny powoli wkracza polityka i wszechogarniający terror III Rzeszy. Toni, ciągle wierząc we wtłoczone jej do głowy ideały, zderza się z coraz boleśniejszymi faktami.

Czytając tę książkę, widzimy, jak łatwo ci „zwykli, dorośli ludzie” podporządkowują się narastającemu terrorowi i dyktaturze, jak łatwo ulegają chwytliwym propagandowym hasłom i jak głębokie ślady w mentalności i psychice dzieci i młodzieży pozostawia nieustanna indoktrynacja nowego porządku.

I wreszcie widzimy brutalne zderzenie tych wtłoczonych do młodych głów idei z rzeczywistością przegranej wojny. Jeden terror zostaje zastąpiony drugim, a w domach jednych wygnańców zjawiają się inni wygnańcy.

Dobrze, że Niebieska walizka ukazuje się właśnie teraz. Życzeniem jej autorki, Marianne Wheelaghan, zawsze było to, by opowieść jej matki wybrzmiała w jej ojczyźnie. Tylko tyle.

Książka warta uwagi i polecenia.

PS. Dyktatura, niezależnie od jej koloru i haseł, jakie nosi na sztandarach, zawsze jest taka sama.

Powieść ukazała się nakładem wydawnictwa SilesiaProgress.

Niebieska walizka – Wydanie I, 244 str.

ISBN – druk: 978-83-65558-43-5

ISBN – ebook: 978-83-65558-44-2